Văn chương là nghiệp chướng

Ba tôi là giáo viên dạy văn. Ba luôn coi mình là người lái con đò ngang. Những học trò ba chở qua sông bây giờ có nhiều người đã quá thành đạt (như ông Đỗ Quý Doãn chẳng hạn). Dĩ nhiên họ qua nhiều chuyến đò nhưng ít ra thì đã có lần ngồi trên con thuyền ba tôi lái, đó cũng là niềm tự hào của ba.

Ba luôn nói với chị em tôi rằng: "văn chương là nghiệp chướng", rồi "con gái theo nghiệp văn đa đoan lắm"... Và thế là tuyệt nhiên ba (và cả mẹ) bắt chúng tôi học theo các môn tự nhiên (hồi đó đa số học lệch). Tôi thì không nói làm gì vì tôi không có năng khiếu. Chị gái tôi lại khác, 8 tuổi chị đã có vô số thơ đăng trên tạp chí Sông Hương (có thể gọi là thần đồng), lớp 4 chị đã có bài văn mẫu đăng trong sách “Em muốn giỏi văn” - tôi nhớ mang máng thế... Và chị vẫn cứ giỏi văn nhưng chỉ để các thầy giáo bồi dưỡng học sinh giỏi văn thèm. Còn chị, chỉ quen đi giật giải thưởng từ các môn toán, hoá... Rồi chính chị chắc cũng không còn nhớ mình để quên cây bút lúc nào...

Tôi cũng không đi ra ngoài quỹ đạo. Có lẽ tôi khác chị 1 chút chính vì tôi không có năng khiếu và không đam mê văn chương từ nhỏ nên ba mẹ không hề “cảnh giác”. Cho đến năm lớp 12, khi biết tôi có một đoản văn đăng trên báo Hoa Học Trò ba mẹ mới bắt đầu tá hoả tam tinh vì sợ tôi rớt Đại học. Và tôi đã rớt thật!

Không ai tự hào về bài báo của tôi. Tôi đọc được trong mắt mọi người sự lo lắng. Ba nhẹ nhàng khuyên tôi chuyên tâm vào việc học hành. Tôi đã học và đã đậu vào một trường kỹ thuật. Trong khoảng thời gian đó tôi cũng kịp cho ra đời tiếp một truyện ngắn mà gia đình và cả chính tôi cũng không có cơ hội để đọc lại (vì chuyển nhà nên thất lạc báo biếu). Nhân một lần ba tôi về quê, gặp lại chú đưa thư mới biết tôi có nhuận bút cho một truyện ngắn. Lần này ba đã đổi 70.000đ đó thành những tờ tiền mới nhất, cẩn thận cất riêng và trao cho tôi trong kỳ nghỉ hè thứ nhất.

Tôi ra trường, thể theo nguyện vọng của gia đình, quay về quê lập nghiệp. Đôi lần ba hỏi: “Con không viết nữa à?”, chỉ hỏi mà không tỏ thái độ gì. Có lẽ cuộc đời ba, và cho đến thời điểm đó còn có cả anh trai tôi nữa, đã quá cam khổ với nghề văn. Ba thèm viết mà không thể viết vì còn nỗi lo cơm áo gạo tiền. Đau hơn là anh trai tôi, tới thời giáo viên bắt đầu hốt bạc nhờ dạy thêm thì môn văn của anh chẳng ai thèm học. Có lẽ vì thế, ba vẫn coi văn chương là nghiệp chướng nên không động viên tôi viết. Tôi cũng không muốn viết vì mấy năm Đại học và cả thời gian dài sau đó, dòng văn của tôi tự nhiên tắt ngấm.

Cho đến sau này, khi xem lại một số sách vở của ba tôi mới hiểu vì sao ba trân trọng những đồng nhuận bút ít ỏi của tôi. Thì ra, ba đã tự hào về tôi vì mặc dù tôi không có năng khiếu nhưng vẫn có đam mê... Trong khi chị gái tôi như thế, anh trai thì vẫn theo nghề nhưng chỉ đi sâu vào nghiên cứu, chỉ có mỗi tôi, dù ít ỏi cũng đã xoa dịu phần nào sự thèm viết trong ba.

Và thế rồi tôi cầm bút trở lại sau khi ba đã mất...